Makarna dediğimizde aklımıza hemen İtalya gelir. İtalya’nın farklı bölgelerinde farklı makarna şekilleri ve makarna stillileri vardır. Her bir makarnanın pişirilme tarzı ise farklıdır. En meşhur makarna çeşitleri spagetti, penne ve linguine görülür. En çok bu çeşitler popüler olsa da her birinin kendine has pişirilme tekniği, farklı bölgesel kökene sahip düzinelerce makarna çeşitleri vardır. En leziz makarnalar ve onların asırlar öncesine dayanan geleneklerine gelin birlikte bakalım.
İtalyan Makarna Kültürüne Genel Bakış
İtalyan makarna kültürü dediğimizde oldukça zengin bir yapıdan bahsediyoruz. Tarih ve geleneklerin birleşimi olan İtalyan mutfağında makarna çok önemli bir yer tutar. Makarna, İtalyan mutfağının temel taşlarından biridir diyebiliriz. Ancak ülkenin her bir yerinde farklı şekillerle hazırlanan, farklı tariflerle ve soslarla yapılan makarnalar görebilmekteyiz.
Makarnanın tarihine baktığımızda bu gıdanın, antik Roma dönemine kadar uzanan bir geçmişi olduğunu görüyoruz. İlk makarna örnekleri, buğday unu ve suyun karıştırılmasıyla elde edilen basit hamur parçalarıydı. Orta Çağ’da makarna üretimi yaygınlaştırıldı. Özellikle günlük beslenmede makarna yeme kültürü İtalya’nın güneyinde öne çıkıyordu. Rönesans dönemine baktığımızda makarnanın farklı soslarla çeşitlendirildiğini, yeni tariflerle zenginleştiğini görüyoruz.
Makarna'nın İtalyan Mutfağındaki Yeri ve Önemi
Makarna, İtalyan yaşam tarzının ve sosyal hayatının ayrılmaz bir paçası olarak bilinir. İtalya dediğimiz zaman aklımıza sanat ve İtalyan mutfağı gelir. İtalyan mutfağında öne çıkan en önemli yemek ise makarnadır. Her bölgesinin kendine has tarifleri, pişime ve hazırlama yöntemleri mevcuttur. Mutfağının zenginliği, kültürel mirasın bir yansımasıdır.
Kuzey İtalya Makarna Çeşitleri
İtalya’nın 20 bölgesinden her biri, tarihe, iklime ve tarım anlayışına bağlı olarak şekillenen farklı bir mutfağa sahiptir. Farklı bölgelerinde farklı kesim stilleriyle farklı makarna sosları harmanlanarak zengin makarna çeşitliliği elde edilmiştir. Kuzey İtalya’daki makarna çeşitlerine bölge bölge bakmamız gerekirse;
Lombardiya: Tortelli di Zucca, Pizzoccheri
Kuzey Batı İtalya’da bulunan Alpler ve Po nehri vadisi arasında yer alan Lombardiya, 1948 Anayasası ile özerklik almıştır. İtalya’nın 20 bölgesinden biridir ve başkenti Milano’dur. Milano ise kuzey İtalya’nın en büyük şehri olarak bilinir.
Lombardiya bölgesi, süt ineklerinin ve domuzların yetiştirildiği hayvancılıkla öne çıkan bir bölgedir ve İtalya’daki üretilen sütün %30’unu, İtalyan peynir üretiminin ise %36’sını karşılar. Granül peynir, mascarpona krem peynir, talaggio peynir gibi peynir çeşitleri en bilenen çeşitlerdir. Bu ürünlerle yapılan makarna sosları bölgenin öne çıkan makarna stillerine etki etmektedir. Sadece makarna değil bağcılık, şarap ve İtalyan köpüklü şaraplarıyla da bilinen bir bölgedir.
Tortelli di Zucca
Özellikle Mantova şehrinde popüler olan, “dolma makarna” denilen bir makarna çeşididir. Genellikle tatlı kabak, amaretti (badem kurabiyesi), hardal, parmesan peyniri ve hindistan cevizinden oluşan tatlı ya da tuzlu, seçeneğe bağlı bir dolgu ile yapılır. Kabak püresi, ezilmiş amaretti, parmesan, hindistan cevizi ve bir miktar hardal karıştırılarak dolgu hazırlanır. Taze makarna hamuru açılır, küçük kareler kesilir ve dolgu malzemesi eklenir. Hamur kapatılır ve haşlanır. Genellikle tereyağı ve adaçayı sosu ile servis edilir.
Pizzoccheri
Valtellina bölgesine özgü bir makarna çeşididir. Karabuğday unu ile yapılır. Kısa ve geniş bir makarna türüdür. Lahana, patates, peynir ve tereyağı ile servis edilir. Karabuğday unu pizzoccheri için önemlidir. Buğday unuyla karıştırılarak hamuru hazırlanır. Kısa şeritle halinde kesilmektedir. Haşlanmış lahana ve patatesle pişirilir. Üzerine ise bolca yarı yağsız inek sütünden yapılan Valtellina Casera peyniri ve tereyağının eritilmesiyle servis edilir.
Piyemonte: Agnolotti, Tajarin
İtalya’nın 20 bölgesinden biri olan Piyemonte, 1948 yılında özerk bölge ilan edilir. Bölgenin başkenti Torino’dur. Bu bölgede de farklı makarna çeşitleri mevcuttur.
Agnolotti
Yapımında genellikle et, sebze ve peynir karışımı kullanılır. Dolma makarna şeklindedir.
Dolgu için rosto et, ıspanak, parmesan peyniri ve bazen trüf mantarı kullanılır. Hamur ince bir şekilde açılır, dolgu eklenir ve küçük kareler halinde kesilerek kapatılır. Agnolotti genellikle et suyu veya tereyağı ve adaçayı ile servis edilir.
Tajarin
İnce ve uzun bir makarna türü olan Tajarin, Tagliatelle’in Piyemonte versiyonudur. Yapımında yüksek miktarda yumurta sarısı kullanılır ve makarnaya parlak bir sarı renk katar.
Yumurta sarısı ve un karıştırılır. Elde edilen elastik hamur ince şeritler halinde kesilir. Tereyağı ve trüfle servis edilir. Bazen de zengin et sosları, servisinde kullanılır.
Liguria: Trofie, Trenette
1948 Anayasası ile özerklik verilen bölgelerden biri olan Liguria, yüzölçüm olarak en küçük bölgelerden biridir. Başkenti Cenova’dır. Şarap ve zeytinyağı ürünlerinin üretiminde öne çıkan bir bölgedir.
Trofie
Strozzapreti’ye kıyasla daha minik parçalardan yapılır. “Burgu makarna” olarak adlandırılan çeşitlerden biridir. İtalyan yemek kültüründe önemli bir yere sahip olan bu makarna, geleneksel olarak Cenova usulu servis edilir. Buğday unu ve suyla hamuru hazırlanır. Küçük parçalara ayrılır. Elle burgu şeklinde yuvarlanır. Trofie kaynar suda haşlanır ve üzerine fesleğen, çam fıstığı, sarımsak, parmesan peyniri ve zeytinyağı ile yapılan pesto sosu ile karıştırılarak servis edilir.
Trenette
Spagettiye benzese de daha çok “erişte”ye yakın, Liguria’ya özgü bir lezzettir. İnce ve uzun şekilde kesilir. Trenette, haşlayarak pişirilir ve pesto sosuyla servis edilir.
Emilia: Romagna-Tagliatelle, Tortellini
Emilia-Romagna bölgesi de diğer bölgeler gibi 1948 Anayasası ile özerk bölge ilan edilir. Avrupa’nın en zengin ve gelişmiş bölgelerinden biridir. Bölgenin başkenti Bologna’dır. Gastronomi konusunda nam salmış bir yerdir. Aynı zamanda sahillerinin güzelliği ve otomotiv sektörüyle de öne çıkar. Geniş bir yüzölçümüne sahiptir ve her şehrinde ayrı bir lezzet rotası bulunur. İtalyan mutfağının temel malzemelerinin en verimli şekilde bulunduğu yerdir.
Tagliatelle
Bolonya ve İtalya genelinde sıkça bulunan bir lezzettir. Oldukça iştah kabartıcıdır. Et ve domatesten oluşan sosla yapılır. Spagetti şekline benzerdir ancak geniş, erişteye benzer bir yapısı vardır. İnce ve uzun şekilde kesilir.
Elle açılmış ve orta boy kesilmiş makarna şeritleri, et ve domatesle servis edilir. Bugün dünyada “spagetti bolonez” olarak bilinen ancak bu bölgede daha çok “tagliatelle” olarak yapılan bir makarna çeşididir.
Tortellini
Bologna şehriyle özdeşleşmiş, küçük halka şeklinde yapılan bir dolma makarna çeşididir. Genellikle et suyu içinde veya kremalı soslarla servis edilir. Dolma makarna çeşidi olan tortellinin iç dolgusu kıyma, mortadella, prosciutto, parmesan ve muskat kullanılarak yapılır. Hamur ince bir şekilde açılarak küçük kareler halinde kesilir ve içine dolgu eklenir. Tortellini şekli verilerek suda haşlanır. Et suyuyla ya da kremalı soslarla servis edilir.
Orta İtalya Makarna Çeşitleri
İtalyan kültüründe yemek, insanı cezbeden bir şeydir. Hazırlığı, sunumu ve yemesi tutkuyla yapılır. Orta İtalya, zengin mutfak kültürü ve benzersiz makarna çeşitleriyle ünlüdür. Her bölge, kendine özgü makarna türleri ve tarifleriyle öne çıkar. Orta İtalya’da da bulunan Toskana, Lazio, Umbria, Marche gibi bölgeler farklı lezzetler sunar.
Orta İtalya dediğimiz bölgenin batısında Akdeniz’in birer parçaları olan Tiren Denizi ve Ligurya Denizi bulunur. İtalya’nın sol görüşün en çok oy topladığı, sanat bakımından en zengin noktalarından biridir.
Toskana: Pappardelle, Pici
Floransa merkezli Toskana, Rönesans’ın doğduğu yerdir. Roma’dan sonra en turistik noktalardan biridir.
Pappardelle
Toskana’ya özgü, oldukça geniş ve uzun şeritler halinde kesilmiş bir makarna türüdür. Makarna, ismini “pappare” (yutmak) fiilinden alır. Bu adlandırma makarnanın doyurucu ve zengin olduğu anlamını katar. Yumurta ve un karışımıyla yapılan bir hamurdan makarna hazırlanır. Hamur ince açılarak geniş şeritler halinde kesilir. Özellikle Toskana’da ragù di cinghiale (yabani domuz sosu) ile servis edilmektedir. Etin yavaşça pişirilmesiyle sosu hazırlanır ve pappardelle ile mükemmel bir uyum sağlar.
Pici
Spagettinin kalınca hazırlanan stilidir. Elle yuvarlanır, ev yapımı olması ve hızlıca basit bir şekilde hazırlanmasıyla bilinir. Ancak taze makarnalarda irmik unu kullanılmasına rağmen picide kullanılmaz. Sadece un ve su kullanılarak yapılan hamur, yoğrularak uzun ve kalın şeritler halinde hazırlanarak kesilir. Peynir, sarımsak ve karabiber ile yapılan sosla servis edilir.
Lazio: Bucatini, Rigatoni
İtalya’nın başkenti olan Roma’yı da içerisinde barındıran Lazio, 1948 Anayasası ile özerklik kazanmıştır. Bölge gastronomi, sanat tarihi ve tarihi yapılarıyla öne çıkar.
Bucatini
Ortası delik özellikle Roma’da yaygın olan bir makarna türüdür. Un ve suyun yoğurularak hazırlandığı hamur, makarna kesme makinesi ile ortasında delik açılarak hazırlanır. Guanciale ve pecorino romano peyniri, domates sosu ve karabiberle servis edilir.
Rigatoni
Oldukça geniş ve kısa tüpler halinde kesilen bir makarna türüdür. Yivli yüzeye sahiptir. Bu yüzey sosların makarnaya iyice yapışmasını sağlar. Su ve unla elde edilen hamurla hazırlanır. Pek çok farklı soslarla servis edilebilir.
Umbria: Strangozzi, Ciriole
Yarımadanın deniz kıyısı olmayan tek bölgesidir. Bu bölge de 1948 Anayasası ile özer bölge ilan edilir. Bölgede yer alan Gubbio, trüf avları yapılmasıyla meşhur bir yerdir.
Strangozzi
Umbria bölgesine özgü, kalın ve uzun bir makarna türüdür. Pappardelle ile benzerlik gösterse de, daha kalın versiyonudur. Uzun ve kalın şeritler halinde kesilen makarna, genellikle mantar soslarıyla servis edilir. Çünkü burada mantar çeşitleri, özellikle trüf mantarları oldukça meşhurdur. Soslarda sıkça kullanılır. Bölgenin ünlü siyah trüf mantarı, makarnaya zengin bir aroma katar.
Ciriole
Umbria'nın bir başka yerel makarna çeşididir ve Strangozzi'ye benzer şekilde kalın ve uzun şeritler halindedir. Ancak, ciriole genellikle biraz daha ince kesilir. Hamuru elle açılır ve ince uzun şeritler halinde kesilir. Bu makarna, basit sarımsak ve zeytinyağı sosu (aglione) veya taze domates ve fesleğen ile servis edilir.
Marche: Maccheroncini di Campofilone, Vincisgrassi
Marche bölgesi, 1948 Anayasası ile özerklik ilan edilen yerlerden biridir. Şehir merkezi Ankona’dır. Antik Roma’ya dair kalıntılar, Romanesk mimari tarz ve gotik tarza ait mimari yapılarla meşhurdur.
Maccheroncini di Campofilone
Oldukça ince kesilmiş makarna çeşididir. Adını Campofilone kasabasından almaktadır. Geleneksel olarak yumurta ve un ile yapılır. Et, parmesanla servis edilir ve makarnanın ince yapısı sosları güzelce emer.
Vincisgrassi
Makarna dediğimizde lazanyayı unutmamak lazım. Bu geleneksel lazanya türü, zengin içeriğe sahiptir. Ev yapımı makarna hamuru kat kat açılarak, beşamel sosu, et sosu (genellikle tavşan veya tavuk ciğeri içerir), domates sosu ve parmesan peyniri ile hazırlanır.
Güney İtalya Makarna Çeşitleri
Güney İtalya, Akdeniz ikliminin, zengin tarım alanlarının ve uzun sahil şeridinin etkisiyle, taze ve kaliteli malzemelerin bolca kullanıldığı bir gastronomi cennetidir. Bölgenin mutfak kültürü, basit ama lezzetli yemekler, zeytinyağı, taze sebzeler, deniz ürünleri ve bol miktarda baharat kullanımı ile karakterizedir. Makarnanın öne çıkan lezzetlerine sahip Campania, Puglia, Calabria ve Sicilya bölgeleri burada bulunur.
Campania: Spaghetti, Paccheri
İtalya ve makarna dediğimizde aklımıza gelen ilk yemek spagettidir. Campania bölgesinin de en meşhur makarnası spagettidir.
Spaghetti
Campania bölgesinde yaygın olarak tüketilen uzun, ince ve yuvarlak bir makarna çeşididir. Napoli, spaghetti alla puttanesca ve spaghetti alle vongole gibi lezzetli makarna yemekleriyle ünlüdür. Spagetti un ve sudan elde edilen hamurla hazırlanır. Ancak birçok sosu kolaylıkla kaldırır. Örneğin Spaghetti alla Puttanesca türü, Domates, zeytin, kapari, sarımsak ve ançuez ile yapılan bir sos ile servis edilir. Taze maydanoz ve kırmızı biberle tatlandırılır. Birçok farklı yöntemle hazırlama tekniğine sahip bir makarna çeşididir.
Paccheri
Kısacık tüpler halinde kesilen makarna çeşididir. Paccheri, midye, karides, kalamar ve domates sosu ile hazırlanır. Deniz mahsulleri ve makarna birlikte pişirilir ve taze otlar ile tatlandırılır.
Puglia: Orecchiette, Cavatelli
Puglia bölgesinde öne çıkan makarna çeşitleri, Orecchiette ve Cavatelli’dir.
Orecchiette
Küçüktür ve kulak şekline benzer. Taze domates sosları, sarımsak ve ançüez gibi malzemeler kullanılarak hazırlanır.
Cavatelli
Oval ve çukur şekilde bulunan bu makarna çeşidi, gnochhi’ye benzer. Sosis, brokoli, sarımsak malzemeleriyle sote edilerek hazırlanır.
Calabria: Fileja, Lagane
Calabria bölgesinde Fileja ve Lagane makarna çeşitleri öne çıkmaktadır.
Fileja
Elle yuvarlanarak yapılan, Calabria’ya özgü, uzun ve burgu şekilde hazırlanan makarna çeşididir. Domates sosu ve sarımsak ile pişirilir. Taze otlar ve parmesan ile servis edilir.
Lagane
Geniş ve düz makarna şeritleridir. Genellikle nohut veya fasulye ile yapılan geleneksel tariflerde kullanılır. Fasulye, soğan, sarımsak ve domates ile pişirilen lagane, doyurucu ve lezzetli bir yemektir.
Sicilya: Busiate, Anelletti
Sicilya’nın Busiate ve Anelletti makarna çeşitleri, bölgenin en meşhur makarna çeşitleridir.
Busiate
Sicilya'ya özgü, uzun ve burgu şeklinde bir makarna türüdür. Genellikle Sicilya usulü olarak bilinen pesto sosuyla servis edilir. Domates, badem, sarımsak ve fesleğen ile yapılan bu pesto sosu, busiate ile karıştırılır ve taze peynir ile hazırlanarak sunulur.
Anelletti
Halka şeklindeki küçük makarna çeşididir. Fırında makarna tariflerinde sıkça kullanılır. Domates sosu, kıyma, bezelye ve peynir ile hazırlanır ve fırında pişirilir. Üzeri çıtır ekmek kırıntıları ile kaplanır.
Sardunya Makarna Çeşitleri
Sardunya, İtalya'nın Akdeniz'deki büyük adalarından biridir. Kendine has mutfak kültürü ve geleneksel makarna çeşitleriyle dikkat çeker.
Malloreddus
Sert buğday unu, tuz ve su kullanılarak hazırlanan hamurdan yapılan bu makarna çeşidi, Sardunya adasının en bilinen makarnasıdır. Küçük ve oluklu şekillerle yapılır. Domates sosu, sosis ve pecorino peyniriyle sunulur.
Fregola
Küçük yuvarlak taneler halinde yapılır ve kuskusa benzer. Daha çok deniz ürünleri ve şaraplarla servis edilir.
Culurgiones
Sardunya’nın geleneksel bir “dolma makarna” çeşididir. Patates, nane ve pecorino peyniri ile doldurulur ve özel bir katlama şekli ile kapatılır.
Makarna ve Sos Kombinasyonları
İtalya’nın farklı bölgelerinde yapılan farklı makarna çeşitleri, bölgelerin öne çıkan iklimine ve tarım ürünlerine göre sos kombinasyonlarıyla çeşitlenmiştir.
Kuzey İtalya Sosları: Ragu alla Bolognese (Emilia-Romagna), Pesto alla Genovese (Liguria)
Ragù alla Bolognese, dünya çapında tanınan, bilinen ve çok sevilen bir İtalyan et sosudur. Bologna şehrinden gelir. Yavaş pişirilmiş kıyma, sebzeler, domates ve beyaz şarap içerir.
Liguria bölgesine özel olan Pesto alla Genovese, adı da üstünde olarak taze fesleğen, sarımsak, çam fıstığı, parmesan peyniri ve zeytinyağı ile yapılır.
Orta İtalya Sosları: Cacio e Pepe (Lazio), Amatriciana (Lazio)
İtalya’da özellikle Lazio, İtalyan soslarının doğduğu yer olarak bilinmektedir.
Cacio e Pepe, Roma mutfağının en basit ama en lezzetli yemeklerinden biridir. Üç ana malzeme ile hazırlanır. Bunlar pecorino romano peyniri, taze çekilmiş karabiber ve makarna suyudur.
Amatriciana sosu zengin ve lezzetli bir sostur. Adı Lazio bölgesinin Amatrice kasabasından gelir. Bu sos, guanciale (domuz yanak pastırması), domates, pecorino romano peyniri ve kırmızı biber ile hazırlanır.
Güney İtalya Sosları: Puttanesca (Campania), Sugo di Pomodoro (Tüm Güney İtalya)
Güney İtalya, canlı ve yoğun lezzetleriyle bilinir ve bölgenin sosları da bu zenginliği yansıtır.
Puttanesca, Campania bölgesine özgü bir sostur. Aroması yoğun ve tadı keskindir. Bu sos, domates, zeytin, kapari, sarımsak ve ançuez içerir.
Sugo di Pomodoro, Güney İtalya'nın temel soslarındandır. Her Güney İtalyalının evinde farklı bir tarifi vardır. Bu lezzetli domates sosu, makarna, pizza ve birçok İtalyan yemeğinde temel bileşen olarak kullanılır.
Sardunya Sosları: Salsiccia e Fennel (Sardunya), Tomato and Bottarga (Sardunya)
Sardunya, Akdeniz’in özel adalarından biridir. Kendi mutfak kültürüne ve geleneksel tariflere sahiptir. Mutfağında sıkça deniz ürünleri ve yerel bitkiler kullanılır.
Salsiccia e Finocchio, Sardunya mutfağının özel lezzetlerindendir. İtalyan sosisi ve rezene tohumlarıyla yapılır.
Tomato and Bottarga, Sardunya'nın deniz ürünlerinin çeşitliliğini yansıtan bir sosudur. Bottarga, kurutulmuş ve tuzlanmış balık yumurtasıdır.
İtalyan Makarna Yemek Kültürü
İtalyan makarna yemek kültürü, İtalya’daki aile yaşamından sosyal etkinliklere, restoran ve trattoria kültüründen sofra adabına kadar pek çok yönden zengin ve tarihi derin bir geçmişe sahiptir.
Aile ve Sosyal Yaşamda Makarna
İtalya'da pazar günleri önemlidir çünkü ailelerin bir araya gelip büyük sofralarda yemekler hazırladığı ve birlikte vakit geçirdiği günlerdir. İtalyan kültüründe aile önemlidir ve pazar günlerinde olsun önemli özel günlerde olsun sofrada mutlaka makarna vardır. Örneğin, uzun süre pişirilen ve özenle hazırlanan lasagna veya tagliatelle al ragù gibi yemekler sıklıkla tercih edilir.
Sofra adabı İtalyanlar için önemlidir. Yemek kültürlerinde bir arada olmak ve uzun sofralar kurmak da büyük önem taşır. Örneğin makarna servis edilirken çatala dolayıp kaşık yardımıyla servisi yapmak adettendir. Makarna aynı zamanda çatal ve kaşıkla yenir.
Restoran ve Trattoria Kültürü
İtalya çok geniş bir mutfak çeşitliliğini içerisinde barındırır. Geniş bir seçenek yelpazesine sahiptir ve restorana gittiğinizde ne sipariş edeceğinizi şaşırabilirsiniz. Çoğu restoranda gördüğünüz makarna çeşitleri el yapımı ve tazedir. Sipariş verirken, makarnanın çeşidi ve sosunu belirterek sipariş verebilirsiniz.
Trattoria, genellikle aile işletmesi olan ve geleneksel İtalyan yemeklerinin sunulduğu restoranlardır. Burada sunulan makarnalar, ev yapımı olup, yerel tariflere ve mevsimlik malzemelere göre hazırlanır.
Osteria, trattoria'lara benzer şekilde, geleneksel İtalyan yemeklerinin sunulduğu fakat daha uygun fiyatlı mekanlardır. Osteria'larda da makarna önemli bir yer tutar ve genellikle günlük olarak menülerde yenilenir. Burada yemek yemek, yerel halkla iç içe olmak, otantik İtalyan mutfak deneyimini yaşamak önemlidir.
Dünya Mutfaklarında İtalyan Makarna Etkisi
İtalyan makarna kültürü, dünya mutfaklarına yayılan ve her kültürün kendine göre çeşitli şekillerde uyarlandığı, dünya mutfağının da olmazsa olmaz bir lezzetidir.
Küresel Yayılım ve Uyarlamalar
İtalyan göçmenlerin 19. ve 20. yüzyıllarda Amerika'ya yerleşir ve Amerikan kültürüne göre uyarlamalara rastlanır. Amerika'da en çok bilinen İtalyan makarna uyarlamalarından biri, spaghetti with meatballs'dır. Büyük ve baharatlı köfteler makarna, spagetti üzerinde servis edilir.
Wafu pasta, Japonya'da makarna ve Japon malzemelerinin birleşimidir. Japonya’nın balık kültürünün makarnayla birleşimi olan bir lezzettir.
Fusion Mutfaklarda İtalyan Makarna
İtalyan makarnası Asya malzemeleri ve pişirme teknikleriyle birleşerek benzersiz fusion yemekler yaratılmıştır. Örneğin, laksa spagetti, geleneksel Singapur laksa çorbasının lezzetlerini spagetti ile birleştirir. Latin Amerika’da Brezilya ve Arjantin’de de benzersiz lezzetlerle uyarlamalar yapılmıştır.
Sağlık ve Beslenme Açısından Makarna
Makarna, yüksek karbonhidrat içeriğiyle bünyenize enerji katar. Bitkisel proteinler içermektedir. Tam buğday makarnaları, lif bakımından zengindir. Bu yönleriyle beslenme açısından önemli ve zengin içeriklere sahiptir.
Makarna, B vitaminleri, demir ve magnezyum gibi önemli vitamin ve mineraller içerir. Bu besinler enerji üretimi ve genel sağlığı destekler. Ancak kalorisi yoğun bir yemek olduğundan porsiyonlara dikkat edilmelidir.
Bölgesel Farklılıklar ve Etkiler
Kıyı bölgelerde daha çok deniz ürünü mahsulleriyle yapılan makarnalar ve soslar öne çıkmaktadır. İç bölgelerde et ve peynir kullanımının yaygın olduğu görülür. Kıyı bölgelerinde ise daha çok taze sebzeler, taze otlar, pesto sosu gibi soslarla hazırlanan makarnalar görülmektedir.
İklim ve Coğrafyanın Etkisi
İklimi soğuk olan yerlerde daha çok etli, kremalı lezzetler öne çıkarken sıcak olan yerlerde taze otlarla yapılan makarna soslarının öne çıktığı görülür. Yine makarnanın kalınlığı ve inceliği de coğrafya etkisinde değişebilmektedir.
Deniz Ürünleri ve Taze Otlar (Kıyı Bölgeleri)
Deniz ürünlerine örnek olarak Spaghetti alle Vongole (Veneto) gösterilebilir. Deniz tarağı, beyaz şarap, sarımsak ve taze otlar ile yapılır ve Adriyatik kıyısının taze deniz ürünleri ile zenginleşmiştir.
Taze otlarla yapılan makarnalara ise Pesto alla Genovese (Liguria), örnek gösterilebilir. Taze fesleğen, sarımsak, çam fıstığı, parmesan peyniri ve zeytinyağı ile yapılır.
Et ve Peynir Kullanımı (İç Bölgeler)
Tagliatelle al Ragù (Emilia-Romagna) zengin bir et sosudur ve tagliette ile servis edilir. Pappardelle al Cinghiale (Toskana), yaban domuzu etinden yapılan bir sostur. Pappardelle makarnasıyla servis edilir.
Tarihi ve Kültürel Etkiler: Arap, İspanyol ve Fransız Etkileri
İtalyan makarnası temas ettiği her kültürde farklı bir şekle bürünmüştür diyebiliriz.
Örneğin makarnanın kökeninin Araplara dayandığı, Arapların Sicilya’ya getirdiği kuru makarnanın etkisi olduğu bilinir. Sardalya, kuru üzüm ve çam fıstığı ile yapılan “Pasta con le Sarde”, Arap etkisindeki bir makarnadır.
Napoliten sos (Marinara), domatesin temel bileşen olduğu, İspanyol dokunuşlu bir sostur. Fransız mutfağının rafineliği, özellikle Kuzey İtalya mutfağında etkili olmuştur. Barok ve Rönesans dönemlerinde, beşamel sosu gibi bazı Fransız teknikleri ve tarifleri İtalyan mutfağına girmiştir.
Comments